Nierówności społeczne w Polsce

Wprowadzenie

W ostatnich latach nierówności społeczne i mająca je niwelować polityka instytucji publicznych stały się przedmiotem ożywionej debaty publicznej, licznych badań i analiz ekonomicznych, znalazły się też w centrum zainteresowania wpływowych instytucji międzynarodowych, takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW), Bank Światowy i Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Toczące się na ten temat dyskusje w środowiskach naukowych i w mediach koncentrują się wokół zależności pomiędzy nierównościami a wzrostem gospodarczym i rozwojem społecznym. Skupienie uwagi na nierównościach wynika z  obserwowanego zarówno w skali globalnej, jak i w poszczególnych krajach wzrostu nierówności dochodowych. Według raportu OECD rozwarstwienie dochodowe w  25 dużych gospodarkach we wszystkich częściach świata, mierzone współczynnikiem Giniego, obecnie znajduje się na takim poziomie, jak na początku rewolucji przemysłowej w latach 20. XIX wieku, tj. 0,45. W okresie ostatnich 200 lat rozwarstwienie dochodów zmniejszało się w XIX wieku, wzrosło w 1929 r. w wyniku kryzysu gospodarczego, a następnie spadało i w 1980 r. osiągnęło najniższy wskaźnik – 0,36. Ostatnie trzy dekady charakteryzuje powrót trendu wzrostu nierówności dochodów. W raporcie uznano, że: Ogromny wzrost nierówności dochodów w skali globalnej jest jednym z najważniejszych – i niepokojących – trendów w światowej gospodarce w ostatnich 200 latach. Począwszy od lat 80. XX wieku w  nauce ekonomii, w  polityce międzynarodowych instytucji ekonomicznych oraz w polityce społeczno-gospodarczej większości państw dominował neoliberalny paradygmat, że nierówności społeczne stanowią pozytywną motywację dla ludzi, skłaniając ich do pracy i innowacyjności, nagradzają jednostkową kreatywność i  w  rezultacie sprzyjają wzrostowi gospodarczemu. Z kolei wzrost gospodarczy powoduje, że poprawia się także sytuacja osób z niskimi dochodami. W świetle tych poglądów ekonomicznych wzrost nierówności społecznych nie stanowi istotnej kwestii, tak z punktu widzenia ekonomicznego (teorii naukowej i praktyki gospodarczej), jak i z punktu widzenia ich społecznych i politycznych skutków.

czytaj całość